Ilekroć jestem na Kaszubach, nie mogę się nadziwić (i nacieszyć), jak to się dzieje, że cała Polska nie zjeżdża się jeszcze tutaj w takiej skali jak np. na Mazury. Mamy wszak jeziora, morenowe wzgórza i niezliczone pomniki przyrody. Mamy oczywiście morze, ale też malownicze miasteczka, niezwykle barwną kulturę lokalną oraz wciąż żywy język kaszubski. 

Dziś na tapecie Kaszuby Południowo-Wschodnie, które znam najlepiej, jako że to popularne miejsce wypadowe dla mieszkańców mojego rodzinnego Trójmiasta. Tak, tak – w sezonie gdańszczanie oddają bałtyckie plaże turystom i często wybierają wypoczynek w spokoju na prawdziwym łonie natury. Jeśli będziecie nad polskim morzem w tym rejonie, również zachęcam, aby na chwilę oderwać się od plażowania i wybrać się na wycieczkę w głąb Kaszub. Mam nadzieję, że pomoże w tym choć odrobinę poniższy przewodnik 🙂

Słowem wstępu

Region Kaszub ciągnie się właściwie od Bałtyku (łącznie z Półwyspem Helskim) w dół na południe Pomorza Gdańskiego – po drodze mamy malownicze Pojezierze Kaszubskie, Bory Tucholskie i Park Krajobrazowy. Dzięki polodowcowemu ukształtowaniu terenu ten szlak lasów i jezior jest mocno pofałdowany – na upartego można tu nawet jeździć na nartach!

 Mapa Kaszub, źródło: Wikipedia 

Jak widać na mapie, mowa o obszarze dość rozległym, ale nie wszędzie kultura kaszubska jest silna. Kaszubi, znani też autochtonicznymi Pomorzanami, kultywują swoje tradycje i język przede wszystkim w średniej wielkości miejscowościach takich jak Kartuzy, Żukowo, Wejherowo, Puck czy Kościerzyna. To tutaj najczęściej dostrzeżemy charakterystyczne kaszubskie wzory i regionalne stroje, kupimy wyroby takie jak tabaka czy też usłyszymy kaszubski język – lub choćby dialekt o silnym kaszubskim zabarwieniu. Warto pamiętać, że mowa tu o kulturze z piękną historią – pierwsze wzmianki o Kaszubach sięgają bowiem XIII wieku, a pierwotnie było to prawdopodobnie jedno ze słowiańskich plemion.

Kaszubskie ciekawostki

Dlaczego Kaszubi jako grupa etnograficzna nie promują się tak prężnie jak np. tatrzańscy Górale? Być może wynika to z tego, że jest to grupa dużo bardziej niejednolita i słabo zorganizowana. Przede wszystkim dzielą się na kilka podgrup jak np. Krubianie (kasz. Krëbanë),  Rybaki (Rëbôcë) czy Zaboracy (Zabòrôcë). Nie gasną spory dotyczące tego, które miasto jest „stolicą” Kaszub – Kartuzy, Wejherowo, a może Gdańsk?

Język kaszubski jest za to jedynym w Polsce oficjalnym językiem regionalnym – można posługiwać się nim w urzędach, a nawet zdawać maturę po kaszubsku! Wbrew pozorom wcale nie jest łatwy do zrozumienia – jak na moje ucho brzmi trochę jak miks języka polskiego z niemieckim. Charakterystyczne dla Kaszub są dwujęzyczne tablice na granicach miejscowości – przy czym wiele z nich ma całkiem zabawne nazwy jak np. Piekło Górne (Piékło) czy Małe Swornegacie (Małé Swòrnégace). 

Kaszubskie hafty, źródło: http://www.czec.pl

Ciekawe miejsca na południe od Trójmiasta

Region północnych Kaszub, których klimat siłą rzeczy związany jest bliżej z morzem, zostawmy na inną okazję. Dziś zapuścimy się w głąb Kaszub Południowych i Wschodnich, w powiat kartuski i kościerski. Poniżej kilka atrakcji regionu i pomysłów na krajoznawcze wypady!

Wdzydze (Jezoro Wdzëcczé)

Wdzydze, zwane dumnie Wielką Wodą lub Kaszubskim Morzem to tak naprawdę kompleks 5 jezior położonych w Borach Tucholskich. Raj dla żeglarzy, zwłaszcza ze względu na urokliwe zatoczki i wysepki, które aż proszą się o to, aby przy nich zacumować i spać „na dziko”. Warto odwiedzić wioskę Wdzydze Kiszewskie, gdzie znajduje się widokowa wieża oraz niewielki skansen – najstarszy w Polsce.

Widok z wieży we Wdzydzach Kiszewskich

Żeglowanie

Jedna z niezliczonych wysepek

Wdzydze o zachodze

Szymbark (Szimbark)

W Szymbarku również znajdziemy skansen, a właściwie Centrum Edukacji i Promocji Regionu, przy czym jest to prywatna placówka, totalnie odjechana. Oprócz typowo kaszubskich elementów, jak repliki tradycyjnej architektury i sprzęty codziennego użytku, mamy też takie atrakcje jak „Dom do Góry Nogami”, niemal 37-metrowa deska (do 2009 najdłuższa deska świata), największy koncertujący fortepian świata, Muzeum Tabaki, lokalny browar czy Dom Sybiraka, będący zresztą częścią większej ekspozycji poświęconej zesłańcom syberyjskim. Szymbark jest miejscem ciekawym, choć i mocno skomercjalizowanym.

Dom do Góry Nogami, źródło: Wikipedia

Skansen w Szymbarku

Swego czasu najdłuższa deska świata

Kaszubskie nuty

Wieżyca (Wieżëca)

Zaledwie 328,6 m n.p.m wystarcza, by Wieżyca była najwyższym szczytem Kaszub i Pomorza, a także całej Niziny Europejskiej ciągnącej się od Uralu po Pireneje. Zimą stanowi namiastkę gór dla narciarzy (ma własny wyciąg), natomiast latem jest przecudnym punktem widokowym – na jej szczyt prowadzą przyjemne szlaki przez 150-letni las bukowy. Od XIX wieku na Wieżycy stoi wieża – dodatkowe 30 m zapewnia doskonały wgląd w kaszubskie krajobrazy i rejon zwany Szwajcarią Kaszubską.

Widok na las bukowy

Wieża widokowa

Szlak na szczyt

Widok z wieży na Ostrzyce

Ostrzyce (Jezoro Òstrzëcczé) & Radunia (Reduniô)

W tej samej części Kaszub znajdziemy przepiękne tereny dla wodniaków i miłośników wypoczynku nad wodą. Szlak wodny „Kółko Raduńskie” obejmuje kilka malowniczych jezior, wśród których na szczególną uwage zasługuje Jezioro Ostrzyce. Prowadzi do niego Radunia – rzeka o charakterze podgórskim idealna na spływy kajakowe i tworząca rezerwat przyrody.

Jezioro Ostrzyce

Łódź z kaszubskim herbem

Sielanka nad wodą

Wypożyczalnia sprzętu wodnego

Tu MAPKA z zaznaczonymi wszystkimi opisanymi miejscami. Jeśli znacie więcej pięknych miejsc w tej części Kaszub, dajcie znać – chętnie dodam Wasze sugestie!